Przeziębienie to najczęściej występująca choroba wirusowa, objawiająca się głównie bólem gardła i nieżytem nosa. Choć ma zazwyczaj łagodny przebieg, to potrafi istotnie obniżyć jakość życia pacjenta. Jakie są metody zapobiegania przeziębieniom? 

Przeziębienie to infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych, wywoływana najczęściej przez rinowirusy. Jest to zespół symptomów, będących następstwem stanu zapalnego błony śluzowej nosa, gardła, oraz zatok przynosowych. Prawdopodobnie przeziębienie jest najczęściej występującą chorobą. U dorosłych występuje średnio 2-4 razy w roku, u seniorów rzadziej — 1 raz w roku. Z kolei dzieci chorują 2-3 razy częściej niż dorośli [1,2].

Jakie są objawy przeziębienia?

Przeziębienia zazwyczaj charakteryzują się łagodnym przebiegiem. Na początku pacjenci odczuwają 1-2 dni gorszego samopoczucia, następnie pierwszym wyraźnym objawem jest najczęściej ból gardła, rzadziej chrypka. W przebiegu przeziębienia często występuje także nieżyt nosa, który staje się dominującym objawem. Niekiedy może rozwinąć się stan podgorączkowy, jednak temperatura rzadko przekracza 38°C [3].

Kiedy się przeziębiamy?

Największy odsetek chorych na przeziębienie odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym, głównie od października do marca. Przypuszcza się, że czas ten jest ściśle skorelowany z częstszym przebywaniem w pomieszczeniach zamkniętych. Jesienią i zimą mniej czasu spędzamy na dworze, a więcej w domach, biurach i innych przestrzeniach zamkniętych, a skupiska ludzi sprzyjają transmisji wirusa. Niemniej warto nadmienić, że powyższy czas występowania przeziębienia jest charakterystyczny dla naszej strefy klimatycznej — w innych rejonach świata czas nasilonej zachorowalności na przeziębienie może się różnić. 

Inną hipotezą dotyczącą częstotliwości występowania przeziębień jest ta, która mówi o wpływie zimnego powietrza na funkcjonowanie naszej błony śluzowej. Przypuszcza się, że chłodne powietrze oraz wahania temperatury wywołują zmiany w obrębie błon śluzowych, ułatwiając tym samym atak wirusów. Jednak to wciąż tylko hipoteza, której nie udało się dotychczas jednoznacznie potwierdzić [2].

Jak dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia może dojść dwoma drogami:

• drogą kropelkową podczas kontaktu z chorym, który w trakcie kichania lub kaszlu rozpyla kropelki wydzieliny z dróg oddechowych, zawierające wirusy;
• przez kontakt z zakażonymi przedmiotami — niektóre wirusy mogą przetrwać nawet kilka godzin na przedmiotach codziennego użytku — klamkach, słuchawkach telefonu, poręczach. Po dotknięciu takiego przedmiotu zarażamy się, dotykając nosa, oczu lub ust [1-3].

Jak zapobiegać przeziębieniu?

Choć przeziębienie dotyka dorosłych średnio kilka razy w roku, to istnieją metody profilaktyczne, które realnie zmniejszają tę ilość zachorowań. Niemniej warto podkreślić, że należy ich przestrzegać cały czas, a nie tylko w okresach zwiększonej zachorowalności. Przede wszystkim należy zadbać o regularny wysiłek fizyczny o umiarkowanym natężeniu i dostosowany do naszych indywidualnych możliwości. W trakcie miesięcy jesienno-zimowych warto również zatroszczyć się o odzież zapewniającą komfort termiczny w trakcie uprawiania sportu. Nie mniej istotna jest dieta — bogata w składniki odżywcze wspierające układ odpornościowy, takie jak cynk, witamina D czy kwasy omega. 

Transmisja wirusa zachodzi głównie w miejscach zatłoczonych, dlatego ważne jest, aby unikać dużych skupisk ludzi, a w miejscach publicznych starać się nie dotykać przedmiotów takich jak poręcze, klamki, czy przyciski. Aby zminimalizować ryzyko przeniesienia wirusa z tych przedmiotów do organizmu, należy często i dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem. Każdorazowe mycie nie powinno być krótsze niż 30 sekund. Gdy nie mamy dostępu do bieżącej wody, warto posiłkować się środkami odkażającymi na bazie alkoholu. Co więcej, bezwzględnie należy unikać kontaktu z osobami przeziębionymi [2,3].

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Choć w społeczeństwie pokutuje mit, że można się przeziębić od zimna, to jest to nieprawda. Przeziębienie jest wywoływane przez wirusy, a nie przez niskie temperatury. Niemniej, tak jak wspomniano powyżej, istnieje hipoteza jakoby zimne powietrze wpływało na funkcje naszych błon śluzowych, ułatwiając wnikanie wirusów. Jednak jest to tylko hipoteza — nie ma dowodów na to, że zmarznięcie lub ekspozycja na zimno zwiększają ryzyko przeziębienia. 

Inny mit dotyczący przeziębienia dotyczy witaminy C. Utarło się, że w trakcie infekcji wirusowej należy przyjmować duże dawki kwasu askorbinowego, w celu szybszego powrotu do zdrowia. Okazuje się jednak, że regularne przyjmowanie witaminy C zmniejsza ryzyko przeziębienia jedynie u osób uprawiających bardzo intensywnie sport, np. maratończyków. Wyniki tych badań nie mają zatem odzwierciedlenia u większości populacji [2].

Bibliografia:

1. A. Nowicka-Zuchowska, et al., Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, Lek w Polsce 2019,29:23-27.
2. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/przeziebienie/61668,przeziebienie (dostęp z dnia 20.02.2022)
3. K. Hryckiewicz, Grypa i przeziębienia pospolite. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2001;4.5:96-101.